Lỗ khoan siêu sâu Kola ( tiếng Nga : Кольская сверхглубокая скважина) là kết quả của một dự án khoa học của Liên Xô ở Pechengsky, gần biên giới Nga và Na Uy, trên bán đảo Kola. Dự án đã cố gắng khoan sâu nhất có thể vào lớp vỏ Trái đất. Với độ sâu 12.262 mét. Kể từ năm 1989, nó chính là điểm nhân tạo sâu nhất trên Trái đất và là lỗ khoan sâu nhất thế giới.
Công việc khoan bắt đầu vào ngày 24 tháng 5 năm 1970 bằng máy khoan Uralmash -4E. Và sau đó là máy khoan Uralmash-15000. Các lỗ được khoan bằng cách phân nhánh từ một lỗ trung tâm. Sâu nhất là lỗ SG-3 , đạt 12.262 mét vào năm 1989. Lỗ khoan có đường kính 23 cm.
Xét về độ sâu thẳng đứng thực sự, nó là lỗ khoan sâu nhất thế giới.
Xem thêm: Ngày Môi trường Thế giới là ngày nào?
Tiến hành lỗ khoan sâu nhất thế giới
Độ sâu mục tiêu được đặt ban đầu là 15.000 m. Năm 1983, mũi khoan đã vượt qua 12.000 m. Và việc khoan đã được dừng lại trong khoảng một năm để thực hiện nhiều chuyến thăm dò khoa học.
Khoảng thời gian ngừng lại này có thể đã góp phần gây nên sự cố sau khi người ta tiến hành khoan trở lại. Vào ngày 27 tháng 9 năm 1984, sau khi khoan đến 12.066 m. Đoạn dây khoan 5.000 m bị xoắn lại và đã bị bỏ lại trong lỗ. Việc khoan sau đó đã được khởi động lại từ độ sâu 7.000 m.
Hố khoan đạt 12.262 m vào năm 1989. Trong năm đó, độ sâu hố dự kiến sẽ đạt 13.500 m vào cuối năm 1990; và 15.000 m vào năm 1993. Nhưng do nhiệt độ cao hơn dự kiến ở độ sâu này, lên đến 180°C thay vì 100°C như dự kiến ban đầu. Việc khoan sâu hơn được coi là không khả thi. Mật độ đá giảm, độ xốp lớn hơn và nhiệt độ cao bất ngờ khiến đá ở dưới đó giống như nhựa, khiến việc khoan gần như không thể thực hiện được. Công việc khoan đã được chấm dứt vào năm 1992.
Thâm nhập lớp vỏ Trái Đất
Hố khoan Kola đã thâm nhập khoảng một phần ba đoạn đường xuyên qua lớp vỏ lục địa Baltic (ước tính sâu khoảng 35 km), chạm tới đá Archean ở đáy. Dự án này đã là một địa điểm cho các cuộc kiểm tra địa vật lý sau đó.
Đối với các nhà khoa học, một trong những phát hiện hấp dẫn từ giếng khoan này là không tìm thấy quá trình chuyển đổi từ đá granit sang đá bazan ở độ sâu khoảng 7 km, nơi vận tốc của sóng địa chấn là không liên tục. Thay vào đó, sự thay đổi vận tốc sóng địa chấn là do quá trình chuyển đổi biến chất trong đá granit.
Ngoài ra, đá ở độ sâu đó đã bị nứt vỡ hoàn toàn và bị bão hòa nước, điều này rất đáng ngạc nhiên. Nước ở đây không giống như nước bề mặt, nó phải đến từ các khoáng chất ở lớp vỏ sâu; và không thể lên được bề mặt trái đất do có một lớp đá không thấm nước.
Hóa thạch sinh vật phù du cực nhỏ được tìm thấy dưới bề mặt 6 km. Một khám phá bất ngờ khác là một lượng lớn khí hydro. Các dung dịch khoan chảy ra khỏi lỗ được mô tả là “sôi” với hydro.
Các nghiên cứu
Năm 1992, một thí nghiệm địa vật lý quốc tế đã thu được mặt cắt ngang lớp vỏ địa chấn phản xạ qua giếng khoan.. Nhóm công tác Kola-92 bao gồm các nhà nghiên cứu từ các trường Đại học Glasgow và Edinburgh ở Scotland, Đại học Wyoming ở Hoa Kỳ và Đại học Bergen ở Na Uy cũng như một số cơ sở nghiên cứu khoa học trái đất của Nga. Thí nghiệm được ghi lại trong một video do Giáo sư David Smythe ghi lại, cho thấy giàn khoan đang hoạt động nỗ lực để lấy lại một công cụ bị rơi xuống lỗ.
Dự án chính thức bị chấm dứt vào năm 1995. Do Liên Xô giải thể và địa điểm này bị bỏ hoang từ đó. Năm 2008, InfoCentre của Nga thông báo rằng lỗ khoan sẽ bị phá hủy. Tới nay địa điểm này vẫn được những người hiếu kỳ ghé thăm. Họ đã báo cáo rằng cấu trúc trên lỗ khoan đã bị phá hủy hoặc dỡ bỏ một phần.
Công nhận Lỗ khoan sâu nhất thế giới
Lỗ khoan siêu sâu Kola là lỗ khoan dài nhất và sâu nhất thế giới trong 19 năm.
Vào tháng 5 năm 2008, một kỷ lục khác về chiều dài lỗ khoan đã được xác lập bởi giếng khoan mở rộng (ERD) BD-04A. Nó được khoan bởi Transocean cho Maersk Oil tại Mỏ dầu Al Shaheen ở Qatar. Transocean đã khoan tổng chiều dài 12.289 m. Với chiều ngang kỷ lục là 10.902 m chỉ trong 36 ngày.
Tuy nhiên nếu tính về độ sâu bên dưới bề mặt. Thì Kola Superdeep Borehole SG-3 vẫn giữ kỷ lục thế giới ở độ sâu 12.262 mét vào năm 1989. Và vẫn là điểm nhân tạo sâu nhất trên Trái đất.
Xem thêm: Ngành công nghiệp xuất hiện sớm nhất trên thế giới