Ph. Ăngghen: “Tính thống nhất thực sự của thế giới là ở tính vật chất của nó, và tính vật chất này được chứng minh không phải bằng vài ba lời lẽ khéo léo của kẻ làm trò ảo thuật, mà bằng sự phát triển lâu dài và khó khăn của triết học và khoa học”
Thế giới tồn tại muôn vẻ, phong phú nhưng đều thông nhất ở tính vật chất. Chỉ có một thế giới duy nhất, thống nhất là thế giới vật chất. Không có một thế giới nào khác, thế giới vật chất tồn tại khách quan. Căn cứ vào thực tiễn đời sống xã hội và sự phát triển của khoa học, chủ nghĩa Mác – Lênin đã khẳng định bản chất của thế giới là vật chất, thế giới thông nhất ở tính vật chất của nó.
Mọi sự vật, hiện tượng khác nhau của thế giới đều tồn tại khách quan, có trước và độc lập với ý thức của con người. Do vậy, mọi bộ phận khác nhau của thế giới đều là vật chất, toàn bộ không gian vô cùng tận xung quanh ta là không gian vật chất, thế giới có sự thống nhất chính là ở tính vật chất của nó.
Mọi bộ phận của thế giới đều có liên hệ với nhau, tác động với nhau theo quy luật chung vốn có. Các sự vật, hiện tượng đều là những dạng tồn tại cụ thể của vật chất, chúng có mối liên hệ với nhau trong thế giới vật chất. Toàn bộ thế giới với nhiều bộ phận khác nhau, với nhiều sự vật, hiện tượng muôn hình muôn vẻ khác nhau hợp thành một chỉnh thể, một hệ thống thống nhất, tồn tại khách quan. Triết học Mác – Lênin đã chỉ ra những quy luật vận động, phát triển chung nhất của tự nhiên, xã hội và tư duy. Đây là những quy luật khách quan chi phối mọi hình thức, mọi bộ phận của thế giới vật chất.
Thế giới vật chất, các sự vật, hiện tượng luôn vận động, chuyển hóa lẫn nhau. Các sự vật, hiện tượng tồn tại trong sự thống nhất nhưng luôn có xu hướng chuyển hóa lẫn nhau. Đây là nguyên nhân sâu xa của Sự phát triển.
Lịch sử phát triển của khoa học tự nhiên đã chứng minh cho nguyên lý về tính thống nhất vật chất của thế giới. Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng đã vạch ra mối liên hệ giữa các hình thức vận động và chuyển hóa giữa các sự vật, hiện tượng. Từ đó khẳng định tính vĩnh viễn không thể bị tiêu diệt của vật chất và sự thống nhất vật chất của các sự vật, hiện tượng. Học thuyết tế bào và thuyết tiến hóa của Đác uyn đã vạch ra bản chất, mối quan hệ giữa các cơ thể sống, từ đó khẳng định tính thống nhất của thế giới. Sự phát triển của khoa học hiện đại trên tất cả các lĩnh vực tiếp tục chứng minh ngoài các dạng vật thể, trường, sóng, hạt, plasma, vật chất còn tồn tại dưới nhiều dạng khác, ngoài thiên hà bao la của chúng ta còn vô số các thiên hà và đại thiên hà khác… Song tất cả chúng đều có chung và thống nhất ở một thuộc tính là tồn tại khách quan ngoài ý thức con người.
Tư tưởng về sự thống nhất của thế giới ở tính vật chất là cơ sở khoa học để khắc phục quan điểm duy vật siêu hình, qua sự thống nhất của thế giới về một dạng vật thể, để phủ nhận sự tồn tại của địa ngục và thiên đường của chủ nghĩa duy tâm tôn giáo; từ đó giúp các nhà khoa học tiếp tục nghiên cứu phát hiện những dạng vật chất mới, những thiên hà mới phục vụ cuộc sống con người.
Xem thêm: So sánh thế giới quan duy vật và thế giới quan duy tâm