Trong nền giáo dục, văn học cũng đóng một phần vai trò quan trọng. Văn học không chỉ đem đến cho con người tri thức, văn học còn nuôi dưỡng tâm hồn, khiến chúng ta có cái nhìn sâu sắc và đúng đắn hơn về thế giới xung quanh mình và biết cảm nhận yêu thương, trân trọng những giá trị vật chất và tinh thần. Mỗi tác phẩm văn học có giá trị sẽ mang lại một nội dung sâu sắc, một hình thức nghệ thuật độc đáo và mang lại cho độc giả những cảm xúc khác nhau khi đọc.
Tại sao lại gọi là tác phẩm kinh điển?
“Kinh điển” là từ gốc trong ngôn ngữ Ấn – Âu: classique (Pháp), classicus (La Mã). Ban đầu, từ này có ý nghĩa là “thuộc về một tầng lớp”, tuy nhiên, sau đó lại được định nghĩa là “thứ hạng cao của một tầng lớp. Hiện nay, “kinh điển” được giới văn nghệ sỹ xác định, quy hàm thành khái niệm: là tác phẩm mang tính tiêu biểu, được lấy làm chuẩn mực, có sức ảnh hưởng to lớn đối với các tác phẩm khác cùng thể loại. Một tác phẩm được gọi là “kinh điển” phải mang tính vượt thời gian, nghĩa là trong bất cứ thời điểm nào, chúng vẫn giữ nguyên giá trị to lớn, độc giả cũng sẵn sàng tìm xem lại.
Cùng VNtoWorld điểm qua những tác phẩm văn học kinh điển của thế giới.
1. Những người khốn khổ
“Những người khốn khổ” của đại văn hào Victor Hugo. Tác phẩm xuất bản vào năm 1962, luôn được xếp trong danh sách các tác phẩm văn học nổi tiếng nhất thế giới.
Câu chuyện kể về thực tế xã hội nước Pháp đầu thế kỷ 19, kể từ khi Napoleon I lên ngôi và vài thập niên sau đó. Nhân vật chính là Jean Valjean, cựu tù khổ sai tìm cách chuộc lại lỗi lầm nhưng lại không thể thoát nổi quá khứ. Trong tiểu thuyết “Những người khốn khổ” có rất nhiều nhân vật, nhiều mảnh đời riêng biệt nhưng sợi dây gắn kết họ lại chính là Jean Valjean.
Tác phẩm mang đến nhiều giá trị hết sức ý nghĩa, mang tính hiện thực, sử thi và có tầm bao quát xã hội. Xét về hiện thực, Victor Hugo đã lột tả thế giới của những người nghèo khổ thời bấy giờ. Trên khía cạnh sử thi, ông đã miêu tả sự kiện lịch sử quan trọng của nước Pháp, khắc họa các xung đột bên trong tâm hồn con người, giữa cái thiện – cái ác, giữa tôn trọng luật pháp hay tôn trọng đạo lý làm người.
“Những người khốn khổ” khiến con người có cái nhìn mới hơn về cuộc sống, biết yêu thương, sẻ chia và trân trọng những điều mình đang có.
2.Đôn Kihôtê
Đôn Kihôtê được xem là một trong những tác phẩm văn học kinh điển trong nền văn học phương Tây có nhiều người đọc nhất. Đây là tiểu thuyết của nhà văn Tây Ban Nha Miguel de Cervantes Saavedra. Phần đầu của tác phẩm xuất bản năm 1605 và đến 10 năm sau phần thứ 2 mới được phát hành. “Đứa con tinh thần” của Miguel de Cervantes Saavedra được viết bằng ngôn ngữ Châu Âu hiện đại, có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến văn học đương thời.
Nhân vật chính của tác phẩm là hình tượng Đôn Kihôtê – chàng trai phản ánh được tính đa diện của con người. Bên cạnh tính cách gàn dở đó là sự tế nhị, yêu thương đồng loại. Chàng kị sĩ đấu tranh với chiếc cối xay gió như lời tuyên bố về sự yêu quý tự do, ghét thói xa hoa của quý tộc đương thời.
Không hoàn toàn mô phỏng qua mảng màu hài hước, qua tác phẩm, tác giả Cervantes còn chế giễu tàn dư của lý tưởng hiệp sĩ phiêu lưu thời phong kiến, đả kích thị hiếu tầm thường. Đồng thời, hướng đến một xã hội công bằng, tự do và nhân đạo hơn.
Đôn Kihôtê được dịch ra nhiều thứ tiếng nhất trong lịch sử nhân loại chỉ đứng sau “Kinh thánh”. Tác phẩm được bình chọn là tiểu thuyết hay nhất trong cuộc khảo sát, điều tra của Viện Nghiên Cứu Nobel Nauy. Đặc biệt, đọng lại đằng sau tác phẩm là ý nghĩa nhân văn sáng mãi về sự khao khát công bằng, bác ái trong xã hội.
3.Bắt trẻ đồng xanh
”Bắt trẻ đồng xanh” là câu chuyện về sự nổi loạn của tuổi trẻ, những khát khao thầm kín và cả cảm giác mất phương hướng trong cuộc sống ở tuổi thiếu niên. Hơn thế, đó là cái nhìn trong veo vừa hồn nhiên vừa chân thực trước những thói đạo đức giả trong xã hội. Xuất bản năm 1951, “Bắt trẻ đồng xanh” của J.D Salinger đã gây tiếng vang lớn (nói đúng hơn là tranh cãi), một thời gian cuốn sách đã bị kiểm duyệt cắt bỏ nhất trong hệ thống các trường trung học và thư viện của Hoa Kỳ. Nhưng sức hút và giá trị nhân văn, giáo dục của nó đã được đánh giá cao và đưa vào chương trình giảng dạy bậc trung học và được dịch ra nhiều ngôn ngữ trên thế giới.
Câu chuyện chỉ kể về Holden Caufield, 17 tuổi với những lần cậu ta bị đuổi khỏi trường với lý do không có gì mới hơn chuyện trượt môn hay bị kêu ca là lười học. Suốt hơn 300 trang sách cậu ta chỉ nói về mấy ngày sau đó, không có gì hơn nhưng vẫn khiến người đọc say mê tới mức cứ đọc hoài đọc mãi xem cậu ta đi đâu, nói gì, làm gì tiếp theo. Ở cái tuổi 17 vừa bước chân vào ngưỡng cửa cuộc đời, đáng ra phải phơi phới yêu đời và tràn đầy sức sống thì cậu ta đã nhìn mọi thứ bằng con mắt hết sức tiêu cực. Cậu chừng như ghét tất thảy. Một thằng quanh năm suốt tháng bị đuổi học, rít thuốc như ống bễ, làm loạn lên và bị đấm vỡ mũi chỉ vì một con nhỏ mà nó từng nắm tay không biết chán, thì có gì đáng kể chứ. Không quá cầu kì, một tác phẩm với ngôn từ hết sức giản đơn lại đi sâu vào tiềm thức con người, vực dậy những tiếng lòng nội tâm, những góc nhìn về cuộc sống. Nhà văn Salinger thể hiện sự thông minh và khéo léo trong cách kể chuyện của mình, tác phẩm kể về chàng trai với những suy nghĩ tuy giản đơn, thông minh, hài hước nhưng lại chất chứa cái nhìn sâu sắc về cuộc sống.
4.Cuốn theo chiều gió
Tác phẩm này được xuất bản vào năm 1936 của nhà văn nổi tiếng Margaret Mitchell. Trong bài, hình ảnh xuyên suốt đó chính là người con gái miền Nam Scarlett O’Hara xinh đẹp, thông minh và có lối sống phóng khoáng, mạnh mẽ, dám nghĩ, dám làm. Cô là hình tượng của những người phụ nữ hiện đại, tự lập, khao khát khẳng định chính mình. Cô vượt qua muôn vàn những khó khăn, thách thức để vươn lên trở thành nữ nhân thành đạt thời bấy giờ.
“Cuốn theo chiều gió” còn ca ngợi tình yêu đôi lứa khi khắc họa câu chuyện tình lãng mạn của Scarlett O’Hara và anh chàng Rhett Butler. Tác phẩm văn học kinh điển này sau đó được chuyển thể thành phim, khẳng định được sức sống của áng văn chương bất hủ trường tồn theo thời gian.
5.Tiếng chim hót trong bụi mận gai
“Tiếng chim hót trong bụi mận gai” là tuyệt phẩm của nữ nhà văn Úc Colleen McCulough, ngay sau khi ra đời và được xuất bản ra nhiều thứ tiếng tác phẩm đã có sức lan tỏa mạnh mẽ. Đây là tác phẩm được xếp ngang hàng với tác phẩm của nhà văn Margaret Mitchell “Cuốn theo chiều gió”. Tác phẩm này khi vừa xuất hiện được xuất bản cùng lúc New York, San Francisco, London, Sydney.
Tác phẩm kể về câu chuyện tình yêu đôi lứa giữa Mecghi xinh đẹp và Cha xứ Ranfơ. Vì thân phận, địa vị của mình vị cha xứ đã phải chạy trốn cảm xúc suốt đời. Tình yêu của họ là những cảm xúc mãnh liệt, những yêu thương, những chia xa, những gần nhau rồi lại là những khổ đau và bi kịch. Hãy đến với “Tiếng chim hót trong bụi mận gai”, bạn sẽ hòa mình trong nỗi niềm của từng nhân vật, một tác phẩm có sức lay động mãnh liệt lòng người.
Kết thúc câu chuyện và cũng là kết thúc của một tình yêu, tác phẩm lấy đi của người đọc biết bao nước mắt, tiếc thương thay những số phận bất hạnh, tiếc thay một tình yêu cao thượng, những hi sinh vì tình yêu đôi lứa. Tiểu thuyết Tiếng chim hót trong bụi mận gai xuất bản vào mùa xuân 1977 cùng một lúc ở New York, San Francisco, London, Sydney – Ít lâu sau đã được dịch ra bảy thứ tiếng, được bạn đọc nhiệt liệt hoan nghênh và giới phê bình đánh giá cao. Suốt mấy năm là tác phẩm ăn khách nhất ở phương Tây. Đây là tác phẩm đặc sắc, có giá trị trong văn học thế giới hiện đại.
6.Ông già và biển cả
Là một cuốn tiểu thuyết ngắn được tác giả Ernest Hemingway viết vào năm 1952 nhưng cũng đã giúp ông vinh dự nhận giải Nobel Văn học năm 1954. Nhiều người nhận định rằng, đây không chỉ là tác phẩm nổi bật nhất lịch sử Nobel Văn học mà còn là tác phẩm văn học kinh điển nhất định phải đọc trong cuộc sống mỗi người.
Dõi theo “Ông già và biển cả”, bạn sẽ được trải nghiệm hành trình 3 ngày bắt cá kiếm khổng lồ vô cùng nguy hiểm, khó khăn của ông lão đánh cá Xantiago. Tưởng rằng vận may sẽ mỉm cười với ông khi thu phục được con cá kiếm đẹp nhất trên đời thì lũ cá mập lại rỉa sạch hết mất. Và đáng buồn thay, thành quả của chuyến hành trình gian nan ấy, ông lão chỉ thu nhận được bộ xương vô dụng.
Đằng sau cốt truyện đơn giản, tác phẩm ẩn chứa tầng nghĩa sâu sắc, thông điệp ý nghĩa gửi gắm đến độc giả. Đó chính là nguyên lý “tảng băng trôi” mà tác giả triệt để vận dụng trong tác phẩm của mình. Không giống như tác phẩm khác, đi sâu vào khắc họa thông điệp duy nhất, “Ông già và biển cả” là một chuỗi những tầng nghĩa biểu tượng xuyên suốt cả tác phẩm. Cũng bởi vậy, chúng trở thành một trong những đỉnh cao trong sự nghiệp sáng tác của Ernest Hemingway.
7.Chiến tranh và hòa bình
Là bộ tiểu thuyết sử thi của Lev Nikolayevich Tolstoy, in lần đầu từ năm 1865 đến 1869. Đây được coi là một trong 2 kiệt tác chính của Lev Tolstoy, phản ánh một giai đoạn bi tráng của toàn xã hội Nga, từ giới quý tộc cho đến nông dân thời Napoleon. “Chiến tranh và hòa bình” cũng được đánh giá là tiểu thuyết vĩ đại nhất của nền văn học thế giới.
Cốt truyện xây dựng dựa trên 2 biến cố lịch sử cuối thế kỷ XIX: chiến tranh năm 1805 và 1812. Đồng thời, phản ánh cuộc sống hòa bình ở nước Nga vào 2 giai đoạn 1805 – 1812, 1812 – 1820. Tác phẩm bày tỏ khát vọng yêu chuộng hòa bình, bừng lên giá trị nhân văn sâu sắc, xứng đáng là tác phẩm văn học kinh điển của nhân loại.
Một trong những thành công nữa của “Chiến tranh và hòa bình” đó là nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật đặc sắc. Mỗi nhân vật gắn liền với số phận, với những tâm trạng tinh tế gắn bó với từng bước thăng trầm của lịch sử. Đây chính là tính cách tân của Lev Tolstoy về thể loại anh hùng ca. Qua đó, hình tượng anh hùng ca hiện đại xuất hiện nhiều hơn trong lịch sử văn học Nga và văn học thế giới.
8.Thằng Gù Nhà Thờ Đức Bà
Victor Hugo (26/2/1802 – 22/5/1885) là một nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch thuộc chủ nghĩa lãng mạn nổi tiếng của Pháp. Ông cũng đồng thời là một nhà chính trị, một trí thức dấn thân tiêu biểu của thế kỷ XIX. Thằng Gù Nhà Thờ Đức Bà – dịch từ nguyên bản tiếng Pháp Notre Dame de Paris của nhà văn Hugo. Tác phẩm ra đời xuất phát từ việc tác giả muốn viết một cuốn tiểu thuyết về ngôi nhà thờ nổi tiếng ở thủ đô Paris. Ông đã nhiều lần đến nhà thờ Đức Bà Paris để ngắm kiến trúc cổ của ngôi nhà thờ này.
Cuốn tiểu thuyết có tính chất lịch sử lấy bối cảnh Paris thời Trung cổ. Ông muốn ngôi nhà thờ cổ kính tráng lệ vượt lên trên thời gian và tất cả những biến cố. Tác phẩm đã thể hiện được sự vươn lên đến một tầm cao triết lý, qua cách mô tả một định mệnh đã dẫn các nhân vật gắn liền với ngôi nhà thờ này cho đến chỗ chết, chỗ hủy diệt. Chính cảm hứng bi quan này đã đêm đến cho tác phẩm vẻ lớn lao và hoang dại.
9.Đồi gió hú
Cuốn tiểu thuyết dữ dội và bí ẩn về Catherine Earnshaw, cô con gái nổi loạn của gia đình Earnshaw, với gã đàn ông thô ráp và điên rồ mà cha cô mang về nhà rồi đặt tên là Heathcliff, được trình diễn trên cái nền những đồng truông, quả đồi nước Anh cô quạnh và ban sơ không kém gì chính tình yêu của họ. Từ nhỏ đến lớn, sự gắn bó của họ ngày càng trở nên ám ảnh. Gia đình, địa vị xã hội và cả số phận rắp tâm chống lại họ, bản tính dữ dội và ghen tuông tột độ cũng hủy diệt họ, vậy nên toàn bộ thời gian hai con người yêu nhau đó sống trong thù hận và tuyệt vọng, mà cái chết chỉ có ý nghĩa khởi đầu. Một khởi đầu mới để hai linh hồn mãnh liệt đó được tự do tái ngộ, khi những cơn gió hoang vắng và điên cuồng tràn về quanh các lâu đài trong Đồi Gó Hú.
Cuốn tiểu thuyết duy nhất của Emily Bronte là cuốn sách đã tới tay công chúng với nhiều lời bình trái ngược vào năm 1847. Thông qua mối tình giữa Cathy và Heathcliff, với bối cảnh đồng quê Yorkshire hoang vu trống trải, Đồi Gió Hú đã tạo nên cả một thế giới riêng với xu hướng bỏ qua lề thói, vươn tới thi ca cũng như tới những chiều sâu tăm tối của lòng người, giúp tác phẩm trở thành một trong những tiểu thuyết vĩ đại nhất, bi thương nhất mà con người từng viết ra về nỗi đam mê cháy bỏng. Xuất hiện trên văn đàn thế giới và khẳng định dấu ấn như một hiện tượng độc đáo của văn học cổ điển. Ngoài ra thì cho đến nay, cuốn tiểu thuyết kinh điển của văn học Anh đã được chuyển thể rất nhiều lần lên phim ảnh, truyền hình, nhạc kịch và opera.
10.Tuổi thơ dữ dội
Tuổi thơ dữ dội – Cuốn sách xoay quanh cuộc sống chiến đấu và hy sinh của những thiếu niên 13, 14 tuổi trong hàng ngũ Đội thiếu niên trinh sát của trung đoàn Trần Cao Vân. Những Lượm, Mừng, Quỳnh sơn ca, Hòa đen, Bồng da rắn, Vịnh sưa, Tư dát… mỗi người một hoàn cảnh song đều chung quyết tâm, nhiệt huyết và lòng yêu nước, đã tham gia chiến đấu hết mình và hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. Đúng như tên truyện, độc giả sẽ bắt gặp ở đó những chi tiết thực sự dữ dội về cuộc đời thiếu niên bất hạnh, về cuộc chiến tranh chống giặc tàn khốc nhưng ẩn sâu bên trong ta vẫn thấy những tâm hồn trong sáng và vô tư, thấy sự can trường, dũng cảm phi thường của nhân vật.
Tất cả những ai đã từng đọc tác phẩm này hầu như đều không ngăn được xúc động và những giọt nước mắt cảm thương, cảm phục. Đây thực sự là một tác phẩm quý trong kho tàng văn học Việt Nam. Một câu chuyện khơi dậy trong mỗi người tình yêu đất nước và niềm trân trọng ký ức tuổi thơ…Nhà văn Hoàng Phủ Ngọc Tường từng nhận định “Có một viên ngọc quý thời gian dành riêng để ban tặng con người, đó là Tuổi thơ. Viên ngọc màu nhiệm, trong sáng nhưng quá mong manh, không thể tìm thấy lần thứ hai trong đời. Và có một thế hệ người Việt chưa bao giờ được cầm viên ngọc trên tay, Tuổi thơ dữ dội của Phùng Quán được viết cho thế hệ đó. Hãy đọc để nhớ lại, để tự hào và để cầu nguyện cho những Tuổi thơ sắp ra đời…”
Những câu chuyện kinh dị có thật trên thế giới được dựng thành phim