Danh hiệu người giàu nhất thế giới mọi thời đại thuộc về Mansa Musa, nhà cai trị Tây Phi hồi thế kỷ 14. Rudolph Butch Ware, phó giáo sư lịch sử tại Đại học California, nói: “Sự giàu có của Musa là cực kì kinh khủng, lớn đến nỗi gần như không thể hiểu được ông ta thực sự giàu có và quyền lực như thế nào”.
Mansa Musa “giàu có hơn bất kỳ ai có thể mô tả”, Jacob Davidson đã viết về vị vua châu Phi như thế vào năm 2015.
Vào năm 2012, trang web nổi tiếng của Mỹ là Celebrity Net Worth ước tính tài sản của ông Musa ở mức 400 tỷ USD. Nhưng các nhà sử học kinh tế đều đồng ý cho rằng sự giàu có của ông là không thể xác định được.
Người giàu nhất thế giới mọi thời đại
Mansa Musa sinh năm 1280 trong một gia đình hoàng gia. Anh trai của ông là Mansa Abu-Bakr, cai trị vương quốc cho đến năm 1312; khi ông thoái vị để đi thám hiểm.
Theo nhà sử học người Syria thế kỷ 14 Shibab al-Umari, Abu-Bakr bị ám ảnh bởi Đại Tây Dương và những thứ bên ngoài. Ông đã bắt đầu một cuộc thám hiểm với một hạm đội gồm 2.000 tàu; và hàng ngàn đàn ông, phụ nữ và nô lệ. Họ đi thuyền, và không bao giờ quay trở lại sau đó.
Một số người, như nhà sử học người Mỹ quá cố Ivan Van Sertima; cho rằng họ đã đến Nam Mỹ. Nhưng không có bằng chứng cụ thể về điều này.
Xem thêm: Nước nào nghèo nhất thế giới 2020?
Trở thành người giàu nhất thế giới mọi thời đại
Và sau đó, Mansa Musa đã được thừa hưởng vương quốc mà người anh trai để lại.
Dưới sự cai trị của ông, vương quốc Mali phát triển vượt bậc. Ông sáp nhập 24 thành phố, tạo nên vương quốc trải dài khoảng 2.000 dặm. Từ bờ Đại Tây Dương tới tận Niger ngày nay. Nếu xét theo bản đồ hiện nay thì vương quốc của ông bao gồm các nước Senegal, Mauritania, Mali, Burkina Faso, Niger, Gambia, Guinea-Bissau, Guinea và Bờ Biển Ngà.
Với một vùng đất rộng lớn như vậy, vương quốc của ông có những nguồn tài nguyên khổng lồ thời đó như vàng và muối. “Trong triều đại của Mansa Musa, đế chế của Mali chiếm gần một nửa số vàng của Thế giới”, theo Bảo tàng Anh. Và tất cả chúng đều thuộc về nhà vua.
“Là người cai trị, Mansa Musa có quyền lực gần như vô hạn với nguồn tài nguyên có giá trị cao nhất trong thế giới thời trung cổ”, Kathleen Bickford Berzock, người chuyên về nghệ thuật châu Phi tại Bảo tàng nghệ thuật Block tại Đại học Tây Bắc đã nói như thế.
“Các trung tâm thương mại lớn buôn bán vàng và các thứ hàng hóa khác cũng nằm trong lãnh thổ của ông và ông đã có được sự giàu có lớn từ những giao dịch này”, cô nói thêm.
Hành trình đến thánh địa
Mặc dù đế chế Mali là nơi có rất nhiều vàng. Nhưng vương quốc này lại không được biết đến nhiều.
Điều này đã thay đổi khi Mansa Musa, một người Hồi giáo sùng đạo, quyết định hành hương đến thánh địa Mecca; đi qua sa mạc Sahara và Ai Cập.
Nhà vua đã rời khỏi đất nước Mali với một đoàn lữ hành gồm 60.000 người. Ông mang theo toàn bộ triều đình và các quan chức, binh lính, thợ mài (người giải trí), thương nhân, người lái lạc đà; và 12.000 tên nô lệ; cũng như một đoàn dài dê và cừu để làm thức ăn. Đó thực sự là một thành phố di động đi qua sa mạc.
Một thành phố có hàng chục ngàn cư dân, với những con đường nô lệ trải dài; được bọc bằng thổ cẩm vàng và lụa Ba Tư loại tốt nhất. Một trăm con lạc đà được kéo đi, mỗi con mang hàng trăm pound vàng nguyên chất. Đó là 1 cảnh tượng huy hoàng
Và cảnh tượng đó còn trở nên đáng chú ý hơn khi đoàn lữ hành đi tới Cairo; nơi họ thực sự thể hiện sự giàu có của mình.
Tiêu thụ vàng ở Cairo
Mansa Musa đã để lại một ấn tượng đáng nhớ với Cairo; tới mức nhà sử học al-Umari, người đã đến thăm thành phố này 12 năm sau khi vua Mansa ghé thăm; vẫn còn nghe những người dân Cairo truyền miệng những câu chuyện về sự giàu có của ông như thế nào.
Người ta nói rằng ông đã tới Cairo và tiêu vàng một cách xa hoa đến mức việc ở lại 3 tháng của ông đã khiến giá vàng giảm mạnh tại đây trong vòng 10 năm, phá hủy cả nền kinh tế của Ai Cập
Công ty công nghệ SmartAsset có trụ sở tại Mỹ ước tính rằng cuộc hành hương của Mansa Musa đã dẫn tới khoảng 1,5 tỷ đô la thiệt hại kinh tế trên khắp Trung Đông.
Trên đường trở về nhà, Mansa Musa đi qua Ai Cập một lần nữa; và theo một số người, ông đã cố gắng giúp nền kinh tế của đất nước này bằng cách loại bỏ một số lượng lớn vàng ra khỏi lưu thông; với việc vay lại vàng với lãi suất cao từ những người cho vay Ai Cập. Mọi người nói rằng ông ta tiêu nhiều đến nỗi ông hết cả vàng dự trữ.
Định hình lại Mali trên bản đồ thế giới
Không có nghi ngờ rằng Mansa Musa đã tiêu và lãng phí rất nhiều vàng trong chuyến hành hương của mình. Nhưng chính sự hào phóng quá mức này cũng đã khiến ông lọt vào mắt xanh của thế giới.
Mansa Musa đã đưa Mali và chính bản thân mình lên bản đồ thế giới, theo đúng nghĩa đen. Trong bản đồ Catalan Atlas từ năm 1375; có một bức vẽ về một vị vua châu Phi ngồi trên ngai vàng trên đỉnh Timbuktu; ông cầm một miếng vàng trên tay.
Timbuktu đã trở thành một thành phố huyền thoại của người dân châu Phi. Vào thế kỷ 19, thành phố vẫn có một vị trí quan trọng trong bản đồ lục địa đen; là một thành phố vàng bị mất ở rìa thế giới; một ngọn hải đăng cho những thợ săn và những người thám hiểm tới từ châu Âu; và điều này phần lớn là nhờ công của Mansa Musa từ 500 năm trước.
Mansa Musa trở về từ Mecca cùng một số học giả Hồi giáo; bao gồm hậu duệ trực tiếp của nhà tiên tri Muhammad, một nhà thơ; và kiến trúc sư Andalusia tên là Abu Es Haq es Saheli; người được tín nhiệm lớn trong thiết kế nhà thờ Hồi giáo Djinguereber nổi tiếng.
Nhà vua đã trả công cho nhà thơ đến 200 kg vàng. Tương đương với số tiền hiện nay là 8,2 triệu USD
Kết thúc đế chế
Sau khi Mansa Musa qua đời năm 1337, ở tuổi 57; đế chế của ông được thừa kế bởi những người con trai. Những người này đã không thể cùng nhau duy trì đế chế. Quốc gia đã bị chia cắt và đế chế bị sụp đổ.
Sự xuất hiện sau đó của người châu Âu trong khu vực này chính là sự chấm dứt hoàn toàn của đế chế.
“Lịch sử của thời kỳ trung cổ chủ yếu chỉ được xem là lịch sử của các nước châu Âu”; Lisa Corrin Graziose, giám đốc Bảo tàng Nghệ thuật Block; giải thích lý do tại sao câu chuyện về vua Mansa Musa không được biết đến rộng rãi.
“Nếu người châu Âu đến vào thời kì của vua Musa; với việc Mali đang ở đỉnh cao của sức mạnh quân sự và kinh tế thế giới thời đó; mọi thứ gần như chắc chắn sẽ khác đi”, ông Ware nói.
Xem thêm: Người cao nhất thế giới là ai?